Voortplanting

Het begeleiden van de vruchtbaarheid is een belangrijk aspect van het werk van de paardendierenarts. Met name in het voorjaar en de zomer is dit een groot onderdeel van ons werk. In het (vroege) voorjaar start het veulenseizoen, waarbij een goede voorbereiding en begeleiding rond/na de geboorte resulteert in een gezond veulen én een gezonde merrie. 

De (jaarlijkse) cyclus start met de geboorte van het veulen. Belangrijk is om je hier goed op voor te bereiden. Hierover kun je alles lezen op de speciale pagina: EHBO rondom de geboorte van het veulen!

De voorbereiding voor een eventuele nieuwe dekking begint met het afvinken van enkele belangrijke punten. Is de nageboorte vanzelf en vlot genoeg afgekomen? Is de baarmoeder schoon en klaar voor een volgende dracht? 

Door middel van echografie kan eenvoudig gekeken worden of de baarmoeder nog vocht of pus bevat. Via een swab kunnen we kijken of de baarmoeder echt schoon is. Wanneer de baarmoeder niet schoon is en er zich toch bacteriën worden gekweekt, kunnen we door middel van een antibiogram bepalen voor welke middelen de bacteriën gevoelig zijn. Van hieruit kan er gericht behandeld/gespoeld worden.

Naast de baarmoeder kijken we tevens naar de eierstokken (ovaria). Samen met het beeld van de baarmoeder en het gedrag van de merrie geeft dit een vrij nauwkeurige indicatie van het moment van de eisprong (ovulatie). Rond deze eisprong is het ideale moment om de merrie te laten dekken of om te insemineren. Wanneer er wordt geïnsemineerd met diepvriessperma, wordt er rondom de eisprong elke 6 uur gescand, zodat zo kort mogelijk na de ovulatie geïnsemineerd kan worden. Dit in verband met de kortere levensduur van diepvriessperma ten opzichte van gekoeld, vers sperma.

*afbeelding scanner*

Kunstmatige inseminatie is de meest voorkomende bevruchtingstechniek. Het voordeel hiervan is dat één goede hengst meerdere merries kan ‘bevruchten’. Deze hengst hoeft namelijk niet fysiek op pad, maar het sperma kan gekoeld of diepgevroren worden getransporteerd naar de merries. Zo kan dé ideale hengst worden gekozen, die het best past bij de merrie qua exterieur, afstamming of sportieve prestaties. Zelfs wanneer de hengst aan de andere kant van de wereld staat. Bovendien is dit veiliger voor zowel de merrie als zeker ook voor de hengst. Bij natuurlijke dekking is er meer risico op trauma en overdraagbare ziektes, afgezien van het risico rondom transport.

Na 24 uur controleren we door middel van echografie of de verwachtte eisprong ook daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Wanneer dit niet het geval is kan er nogmaals geïnsemineerd worden.

Heeft de eisprong netjes plaatsgevonden? Dan controleren we 16 tot 18 dagen na de laatste inseminatie of de merrie drachtig is. Hierbij wordt ook gecontroleerd of er sprake is van een tweelingdracht. Tweelingen hebben bij het paard een minimale kans op overleven, met vaak vroegtijdige sterfte en problemen voor de merrie. De dierenarts kan in het geval van een tweelingdracht bij de vroege drachtcontrole één van de twee vruchtjes ‘crushen’, zodat er één vrucht overblijft met goede overlevingskansen.

*afbeelding dracht echo*

In het vervolg ligt de tweede drachtcontrole op zo’n 6 weken, gevolgd door de laatste controle ergens eind september. Indien de merrie namelijk voor oktober gust (niet drachtig) wordt bevonden, kan de dierenarts een zogenoemde ‘gustverklaring’ opstellen. Met deze gustverklaring krijgen merriehouders vaak een aanzienlijke reductie in het dekgeld dat aan de hengstenhouder moet worden betaald. Bij een drachtige merrie blijft uiteraard het volledige dekgeld verschuldigd aan de hengstenhouder. Tegenwoordig zijn er ook hengstenhouders die (bij bepaalde hengsten) pas het volledige bedrag vragen wanneer er ook daadwerkelijk een levend veulen is geboren. Een mooi initiatief om fokkers te stimuleren!

Tijdens de dracht is het zaak om de merrie goed in conditie te houden door het juiste rantsoen te voeren. Vaccinaties zijn een extra toevoeging om zowel de merrie als ook het veulen vlak na de geboorte extra te beschermen. Lees hierover meer op onze pagina over Vaccinaties.

De goede voorbereidingen voor het aanstaande moment van veulenen (denk hierbij aan bijvoorbeeld huisvesting, eventuele ontworming en geboortemelders/camera’s) draagt eraan bij dat dit probleemloos kan verlopen. Lees hier op deze pagina alles over. Na 11 maanden wachten is het dan eindelijk zover en komt er hopelijk een prachtig, gezond veulen ter wereld! Hiermee is de cyclus rond.